my sabbatical year
2011/12
De stembusgang van de magistratuur is voorbij. De HRJ is voor de helft verkozen (link hier), en nu is het wachten op wie de Senaat voordraagt voor het tweede luik.
Eventjes doen alsof dit een doodgewone verkiezing is in een klein dorp (2.500 “zielen”, zie m’n VRT Opinie van 14 02 2012 daarover hier).
Eerst de naakte cijfers, die weinig betekenen.
Op 11 verkozenen van het Nederlandstalig kiescollege zijn er 5 uit het Antwerpse rechtsgebied. Of dit eigenlijk belangrijk is ? Uiteraard niet, zou ik denken, maar toch roemde De Gazet van Antwerpen met traditionele regionale bescheidenheid het hoge aantal kandidaten uit de streek al op voorhand (link hier). Drie van die 5 zijn herverkozen, twee van hen (een vrederechter en een substituut van het P.G.) voerden samen campagne (link hier), wat duidelijk in de cijfers beloond werd (top 1 & 3). Electorale kruisbestuiving tussen procureurs en vrederechters: beroepspolitiekers zouden geen efficiëntere allianties kunnen verzinnen. Er zijn nog juristen die kunnen tellen, zelfs heel koel.
Zeven rechters, vier parketmagistraten, misschien niet helemaal de realiteit van het échte zwaartepunt, want het Parket heeft andere faciliteiten dan de rechtbanken (noem het teamvorming, korpsgeest, of hiërarchie). Denk maar aan de uitzonderingen voor de ministeriële kabinetten.
Vijf van de 11 zijn herverkozen, dus 6 “nieuwkomers”, maar weliswaar ook soms met ervaring uit de Adviesraad van de Magistratuur (link hier), en die had soms spijkerharde kritiek op de steeds groeiende ambities van de HRJ (zoals benoemen én bestraffen: niet zo evident).
Vijf dames, zes heren, een voorbeeldig evenwicht, uiteraard ook wat ondersteund door het kiesreglement.
Het echte probleem van de HRJ.
Allemaal cijfers, die eigenlijk geen begin van antwoord geven op de echte vragen, tenzij over één tendens in de programmapunten van de Antwerpse stemmenkanonnen : “het afslanken” van de HRJ. Het risico van machtsconcentratie ligt meteen ook voor de hand. Niet onvoorspelbaar, eerder een tendens.
Eigenlijk verscherpt dit nog de bijtende kritiek van professor Van Orshoven over art 151 GW (zie de You Tube hierna) als “het meest verfoeilijke wetsbepaling” : “archi-lelijk en –lang, zelfs inhoudelijk pervers (…) het vergrondwettelijkte wantrouwen (…) omdat men dacht de problemen van justitie op die manier op te lossen. Iedereen wantrouwt nu iedereen. Human resources van Justitie is nu overgedragen van de verantwoordelijke uitvoerende macht naar een eigenlijk – in democratisch opzicht – onverantwoordelijke Hoge Raad die aan niemand verantwoording moet afleggen. (…) Men had veel beter de problemen opgelost zoals ze zich aandienen.”
Proefondervindelijk in de prak(-tijk).
Wie (want één stem te weinig) net niét verkozen werd is o.a. vrederechter Rudy Verbeke, die in zijn colomn van De Juristenkrant van 22 02 2012 (link hier) op een ’probleem binnenin dit probleem’ wees: “wie bekwaam is en rechter of O.M. wil worden, kan het beleven op zijn/haar kennis getest te worden door mensen die louter omwille van hun populariteit in de HRJ zijn beland. Niet omwille van hun intellectuele capaciteiten. Dat brengt ons bij de netelige vraag: ‘wie controleert de competentie van de competentiecontroleurs ? Je zult maar specialist zijn in het gerechtelijk recht en je kennis daarover getest zien door iemand die het voortdurend over het gerechteRlijk wetboek heeft in plaats van het gerechtelijk wetboek. Wie op die manier de toegang tot de magistratuur wordt ontzegd, spreekt voor altijd over de ‘Hoge Onraad van Justitie’. Er bestaan uiteraard geen statistieken over de fouten die zo al werden gemaakt. (…) Wie intellectueel eerlijk is weet dat vele zeer competentie juristen en mooie mensen (die misschien veel betere magistraten zouden zijn dan hun ondervragers) ten onrechte (…) werden geweigerd. Iedereen kent zo iemand in zijn omgeving.”
Voor dat soort kritiek word je zelden beloond natuurlijk, alhoewel: blijkbaar was het maar nipt. Duidelijk leeft er een zorg.
Uit de cijfers van de Benoemings- en Aanwijsingscommissie van de HRJ blijkt dat het slaagpercentage voor de magistratenexamens ‘Beroepsbekwaamheid’ tussen 2005 en 2011 varieerde tussen 5,97 en 7,57 %. Voor de ‘Gerechtelijke stage’ ligt dat (nogal evident) hoger in een vork van 6,24 en 19,05 %. Toch blijven dat volstrekt abnormale cijfers, waarvan je kunt vrezen dat ze uiteindelijk meer vertellen over de examinatoren dan de examinandi.
Het slaagpercentage voor het mondelinge evaluatie-examen varieert dan weer tussen de 20 en 33 %, met één uitschieter in 2010 van 83 %. Tja...
In een document van mei 2011 is een van de aandachtpunten van de HRJ “het ontwikkelen van een objectieve selectie- en vergelijkingsmethode van kandidaten, vaststellen van normen en criteria die binnen de toegepaste procedures moeten gehanteerd worden (…) verbeteren van de argumentatie bij de vergelijking van de kandidaten”.
Ik lees het graag, en schrapte voor de leesbaarheid :”het stimuleren van het verbeteren van de adviesverstrekking door externen”….. lees dat nog eens na, dan weet je hoe vonnissen in lintwormzinnen geschreven worden.
Interne democratie van justitie ? Nee dus…
Nog deze kanttekening, of eerder de essentie. De verkiezing van deze Hoge Raad (of Onraad – horresco referens) heeft niets te maken met de interne democratie van justitie. Zoals professor Van Orshoven aangeeft, heeft zij te maken met een abdicatie van macht, en eigenlijk een vlucht van de politiek voor haar verantwoordelijkheid.
De ‘interne democratie’ in justitie is een heel ànder, verschillend verhaal. Die werd niet in de Grondwet ingeschreven (want hoeft ook niet), maar waar het hoort, in het Gerechtelijk Wetboek, bij de ‘Algemene Vergaderingen’ van hoven en rechtbanken (art. 340 e.v. Ger.W.), waar iédere rechter zijn zeg heeft over het beleid. Of zou kunnen. Of zou moeten. Over het feitelijk faillissement van die interne democratie zal ik het maar een andere keer hebben. Het àndere verhaal binnen in justitie van macht en onmacht.
Photo of the day
Nieuwe gekroonde hoofden, of democratisch verantwoordelijkheid afleggen ?
Wat u vast niet gemist hebt - Ce que vous n’avez certainement pas râté - You didn’t miss this one did you ???
2012 02 23 ‘Jef’ (Hugo Camps in De Morgen)
2012 02 14 ‘De Hoge Raad voor Justitie en de Wet van Parkinson’ (J. Nolf in VRT De Redactie Opinie)
A quote a day, keeps the doctor away ;-/
“Democratie is het heiligste goed dat we vanuit maatschappelijk oogpunt bezitten en het is niet origineel erop te wijzen dat zij ook zwakheden herbergt”
Vrederechter Rudy Verbeke, Column in De Juristenkrant 22 02 2012
You Tube of the day:
Professor Van Orshoven: art. 151 GW over de HRJ als de “meest verfoeilijke wetsbepaling”
Poem of the day:
“ Neutralité cet instant
comme un centre égalisant un peu
jusqu’à rien ce que je connaissais encore
et ce que je connaissais déja
Non le noeud mais le nu
entre les atteintes de l’avenir
et les costumes du passé
seulement instant cette absence
...
Afzijdigheid dit ogenblik
als een middelpunt dat
wat ik nog kende
en wat ik reeds ken
een beetje in evenwicht brengt
Niet het kluwen maar het naakte
tussen de inbreuken van de toekomst
en de vermommingen van het verleden
dit ogenblik enkel afwezigheid”
Christian Dotremont, ‘Chronique’ (uit ‘Ceci n’est pas une poésie’, Een Belgisch-Franstalige Anthologie belge francophone’ van Barnard, Dirkx & Lambersy (Atlas 2005)
Enkele blogs met kleine, concrete voorstellen voor een betere justitie:
Volmacht mogelijkheid in de rechtbank tussen samenwonenden (30 09 2010)
Mini – rechtsplegingsvergoeding voor “kassa-kassa-zaken (03 12 2011)
Parkeerretributies naar de politierechtbank (10 11 2011)
Afschaffing van het ‘voorrecht van rechtsmacht’ (07 11 2011)
Minnelijke Schikking (03 10 2011)
Territoriale bevoegdheidsregels voor invorderingen van o.a. nutsbedrijven (09 09 2011)
Some pages of JustWatch in English:
The first day in the life of...
Quelques pages de JustWatch en Français:
Some links to earlier JW blog pages about security in our courts:
16 10 2011 De scherven van Schaarbeek
16 02 2011 De zwakste schakel van de veiligheid
15 02 2011 Security bis, ter, quater etc..
06 09 2010 Security is an English word, isn’t it ?
03 09 2010 Flash back 3 maand geleden
Some links to earlier JW blog pages about the Belgian project of ‘Family Courts’:
2011 08 05 ‘De familierechtbank dichterbij, familiejustitie verderaf’ (VRT De Redactie Opinie)
2011 08 05 ‘Quod erat demonstrandum’
2011 04 30 ‘Dit koude nest...’
2011 03 03 ‘See you in court ?’
2011 02 23 ‘Spoor 1 naar Kortrijk...’
2011 01 23 ‘The Far Family Court ? Nein, Danke !’
Some links to earlier JW blog pages about Belgian reform projects on justice
2010 10 12 ‘Oops, stuck again !’
2010 09 29 ‘Too big, you get stuck’
2010 09 18 ‘Le rond point de la justice ?’
Some links to earlier JW blog pages about the costs of justice & poverty
2015 08 15 “Justitie anno 2084” (VRT De Redactie, Opinie)
2010 10 27 ‘Low cost recovery, high alert’
2010 10 18 ‘De armoede-toets van justitie’
2010 10 06 ‘Let them drink Spa Blue ?’
Some links to earlier JW pages about Justice of the Peace and conciliation
2011 05 30 ‘Lettre à Voltaire’
2011 01 28 ‘Hoeveel kost je vredegerecht of ...?’
2010 11 21 ‘Voiltaire Day: natural .... judges !’
2010 11 13 ‘Donkere wolken boven de vrederechters’
Visits of Courtrooms:
Bruges, Huyse Die Caese (Ancient Court House of the Juges d’instruction)
Lyon, Security in old & new courts
My favourite bridges of 2010: bridges as the symbol of Justice
Categorie apart: WOOW (Werkelijk Onwaarachtige Ongelooflijke Werkelijkheden) ;-)
2012 02 24 ‘Foefelen als procedureslag’
2012 02 21 ‘Vanuit de Raadkamer te Aalst’
2012 02 17 ‘Kasteelheer en (poly)graaf’
2012 01 11 ‘Europese top over Witte Catastrofe’
Jogging around Bruges:
de zeer hoge raad van justitie
3 maart 2012
“Human resources van Justitie is nu overgedragen van de verantwoordelijke uitvoerende macht naar een eigenlijk – in democratisch opzicht – onverantwoordelijke Hoge Raad die aan niemand verantwoording moet afleggen.”
