Questioning Justice
2013/14
Professor Liza Mazzie van de Marquette University Law School daagt op haar blog haar studenten uit justitie in 6 woorden te vatten. Zes woorden kunnen een verhaal zijn, zoals Hemingway er ooit een dramatisch op een tafelkleed krabbelde: “For sale: baby shoes, never worn”.
Het ontluisterend probleem van de onwettelijke samenstelling van de Hoge Raad voor de Justitie (HRJ) kan zelfs in vier woorden - waarvan dan nog twee cijfers - gevat worden: “drie maakt geen vijf”.
Een probleem dat dus op één hand af te tellen is, keldert heel de geloofwaardigheid van de HRJ – nochtans het paradepaard van de post-Dutroux hervorming.
Het Gerechtelijk Wetboek voorziet dat de Senaat per taalgroep 11 niet-magistraten voor de HRJ zetelen aanwijst. Art. 259 bis2 §2 bepaalt dat van die twee groepen van 11 leden telkens “ten minste vijf leden uit de voorgedragen kandidaten benoemd worden”. Die officiële voordracht die tot de verkiezing van minstens 5 Nederlandstalige en 5 Franstalige leden moet leiden is het kwalitatief privilege van de advocatuur en de universiteiten. Die formele minimumcategorie moet ervoor zorgen dat de politiek minder vrij spel krijgt via de andere, dus zgn. “spontane” individuele kandidaturen – met alle mogelijke afspraken die daar dan binnenskamers aan gekoppeld kunnen worden.
In de plenaire zitting van 28 juni 2012 stelde het Bureau van de Senaat – waarin ook afgevaardigden van alle fracties zetelen – de paarspluche stemmers gerust dat een “modellijst” geselecteerd was uit de kandidatenlijst “gezien de veelheid van criteria waaraan de samenstelling van de HRJ moet voldoen”. Een beetje in de traditie van “wij denken voor u”. De geheime stemming die tussen andere agendapunten door verliep - dus een beetje tussen de soep en de patatten - bleek vervolgens een model op zich: 47 voorstemmers op 53.
Het is ondertussen geen punt van juridische discussie meer dat de door de Senaat gestemde Franstalige lijst daar zelfs niet formeel aan voldoet. De vergelijking van de die kandidatenlijst van 19 april 2012 met het stemmingsresultaat van 28 juni is onverbiddelijk: slechts 3 aangewezen Franstalige HRJ leden op 11 voldoen aan de specifieke voordrachtvoorwaarden in plaats van het minimum van 5 op 11. Dat zijn er dus 2 te kort. Dat betekent omgekeerd dat op die 11 niet-magistraten het wettelijk maximum niet gerespecteerd werd van de categorie leden die noch door de universitaire wereld noch door de advocatuur voorgedragen worden: dat werden er niet 6, maar 8.
Een van die acht gelukkigen is Michèle Loquifer, privé mevrouw Philippe Busquin (de voorganger van Elio Di Rupo als PS-voorzitter). Na een pijlsnelle carrièreklim werd haar eerste benoeming als voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg van Nijvel werd in 2006 verbroken door de Raad van State. Geen nood, daarna droeg de HRJ haar opnieuw voor, waarna haar herbenoeming in 2008 volgde.
Dat doorbijtertje werd al bij KB van 22 juni 2012 ‘in ruste gesteld’ zoals dat in Staatsbladtaal heet. Daardoor kon ze in principe als “niet-magistraat” voor de HRJ kandideren via de Senaat.
Toch nog een bijkomend probleem: dat KB, gepubliceerd in het BS van 3 april 2012, trad maar in werking op 30 april 2012, daar waar de kandidatenlijsten door de Senaat afgesloten werden op 19 april 2012. Mevrouw Loquifer was dus op dat moment nog geen “ancienne presidente” zoals de lijst van de Senaat vermeldt, maar nog in functie.
Ze beantwoordde bijgevolg niet aan de kandidaatsvoorwaarden van een niet-magistraat. Het gaat immers niet eens om het mandaat van ‘korpschef’ waarvan de uitoefening niet verenigbaar is tijdens het HRJ-mandaat: het gaat om haar kandidatuurstelling als niet-magistraat.
Het taaie succesnummer bleef winnen: mevrouw Loquifier werd vervolgens bij de interne verkiezing binnen de HRJ zelfs tot een van de vier jaarlijkse voorzitters (voor het gerechtelijk jaar 2014/15) verkozen en voorzitter van de Franstalige benoemingscommissie. Zo’n ervaringsdeskundige, dat was onmisbaar om het schip van de onpartijdigheid te sturen.
Een korte mededeling van de HRJ deelde ondertussen op 22 mei jl. haar schorsing mee: in staat van beschuldiging gesteld voor schriftvervalsing en gebruik van valse stukken in de Nijvelse rechtersoorlog die al jaren woedt – en dus voorheen al als waarschuwing kon gelden.
Pas toen werd met de loep over de hele HRJ-verkiezingsprocedure gegaan.
De ongeruste volksvertegenwoordiger Brotcorne kreeg in plenaire zitting van de Kamer op 27 juni de voorspelbare halve geruststelling van de minister van Justitie: een minister kan inderdaad geen foute benoeming van de Senaat rechttrekken en de rechtsgeldigheid van de ondertussen door de HRJ genomen beslissingen is een andere discussie.
Senaat en HRJ ontkenden echter in koor met een even korte als cryptische persmededeling enige fout. Met geen woord werd gerept over de vereiste ‘minimumcategorie’.
Zo gaat het nochtans niet in een rechtstaat. Dit is – in de woorden van volksvertegenwoordiger Brotcorne – inderdaad “verontrustend”.
Ofwel is er een domme juridische fout gemaakt door het Bureau van de Senaat, terwijl de particratische ‘modellijst’ – what’s in a word – zo’n vergissing nochtans net moest voorkomen. Kijk maar eens wie allemaal in dat Bureau zetelt.
Ofwel moesten bepaalde politieke aanwijzingen voor de HRJ kost wat kost doorgaan, en de krampachtige carrière-agenda van Loquifer illustreert daarover wel wat. In dat geval lijkt de verkiezingsoperatie HRJ 2012 op een Fortis-samenzwering voor Justitie ten nadele van haar stakeholders: magistraten en rechtzoekenden.
Dan heeft dit iets van een “samenspanning van personen of lichamen die met enig gedeelte van het openbaar gezag bekleed zijn en maatregelen die in strijd zijn met de wetten beramen”. Benieuwd welk parket-generaal dit géén onderzoek waard vindt, al lijkt het artikel 233 SW in de eerste plaats op “ambtenaren” van toepassing te zijn.
In zo’n onderzoek zouden misschien ook veel sms-jes en mails te vinden zijn. En bij gebreke van zo’n door het parket ‘ambtshalve’ opgestart onderzoek bestaat daarvoor zelfs het intiatiefrecht van de minister van Justitie: het positief injuctierecht, om het parket te doen marcheren.
Samengevat: ofwel gaat het dus om een ongezien schandaal van incompetentie, ofwel om een cynische machtsgreep op justitie. In ieder geval een “staatsschandaal”, verontwaardigde zich Manuela Cadelli, voorzitter van de Association Syndicale des Magistrats (ASM).
Wat er van beide denkpistes ook zij, de Hoge Raad voor de Justitie is het orgaan dat moet instaan om onpartijdigheid bij benoemingen en extern toezicht op justitie te waarborgen.
Die al te hoge HRJ onderzoekt ondertussen alles en iedereen, behalve zichzelf.
Dit is de ideale kamertemperatuur voor het “hubris syndroom”, door Lord Owen (Brits ex-minister van Buitenlandse Zaken, maar ook neuroloog) beschreven bij Chamberlain en Thatcher als een “ziekte van de macht omwille van de geringe afremming van leiders”. De arrogantie van de macht dus - inde woorden van de legendarische US senator Fulbright - een arrogant machtsmisbruik die magistraten niet hoeven te ondergaan en burgers evenmin.
De ASM zal het er niet bij laten. De deontologische codex die de HRJ verleden jaar nog voor de magistratuur uitschreef vermeldde nog een zuinig ‘recht van verontwaardiging’. Nu blijkt dat inderdaad een plicht: 6 woorden. Tel ze maar.
Follow me on Twitter@NolfJan View my earlier comments, interviews and columns in the press (link here).
Seminarie over nieuwe wet ‘Bewindvoering’: Gent 10 10 2014 (klik hier voor de link naar LEXDURA)
You Tubes of the Day:
Het meest “verfoeilijke” wetsartikel: Prof. Van Orshoven (thans lid
van de HRJ, destijds over art 151 GW (de HRJ)
Quote daaruit:
“De bevoegdheid voor justitie is overgedragen aan de in
democratisch opzicht onverantwoordelijke Hoge Raad
voor de Justitie”
Le substitut du Procureur de la République, Oswald Baudot
Afscheid op het vredegerecht, 31 08 2011
Afscheidsinterview in Villa Vanthilt 04 08 2011
M’n rondleiding in het vredegerecht:
‘Het huis van steen en wolken’
Photo of the day:
Mayday, Mayday, Mayday for Costa Justitia.
Vroegere Opinies en blogs over de HRJ:
2013 09 17 ‘De HRJ moet aftreden’ (column in Knack)
2013 04 10 ‘Aan het vermoeden van onschuld herinneren is
nooit overbodig’ (column in Knack)
2012 10 30 ‘Hoge Raad voor de Justitie blaft, maar bijt niet’
2012 09 26 ‘Vertrouwen: het sleutelwoord verdwijnt’ (Opinie
over HRJ in De Juristenkrant, p. 11)
2012 09 13 ‘Depolitiser la justice, l’illusion suprême’
(Opinion dans LeVif/L’Express)
2012 09 12 ‘Depolitisering van Justitie, de illusie’
2012 07 08 ‘De Hoge Raad van het Vertrouwen ?’
2012 02 14 ‘De HRJ en de Wet van Parkinson’
2012 03 28 ‘Justice Supérieure’
2012 03 12 ‘WOOW op kasteelbezoek’ ;-)
2012 03 11 ‘De Hoge Raad van Antwerpen ?’
2012 03 03 ‘De Zeer Hoge Raad van Justitie’
Wat u vast niet gemist hebt - Ce que vous n’avez certainement pas râté - You didn’t miss this one did you ???
2013 09 25 ‘Power corrupts but it also plays with your mind: the hubrys syndrome’ (The Independent)
2013 09 21 ‘Faculty log of Marquette University Law School: Law in Siw Words’
2013 07 02 ‘Le Sénat viole la loi selon l’Association Syndicale des Magistrats’ (L’Avenir)
2013 07 01 ‘Persbericht HRJ ‘Samenstelling Hoge Raad (reactie)’
2013 06 27 Question Parlementaire P1909 de Chr. Brotcorne en séance plénière.
2013 05 22 ‘Michèle Loquifer geschorst als lid Hoge Raad voor de Justitie’ (Knack)
2013 05 22 ‘Michèle Loquifer, membre du CSJ a été suspendue’ (Communiqué de presse CSJ)
2012 09 11 ‘CSJ: une désignation, trois questions’ (L’Avenir)
2012 06 28 Franchimont retire sa candidature au CSJ (Le Soir)
2012 04 19 Belgische Senaat wetgevingsstuk 5-1649/1 kandidatenlijst HRJ
2012 10 26 ‘Maak inmenging in justitie strafbaar’ (Knack)
2012 10 03 ‘Zaak Yüksel verjaard voor Vlaams Parlement’ (Knack)
2012 10 03 ‘Gents CD&V lijsttrekker probeerde vrederechter te beïnvloeden’ (DM)
2012 10 03 ‘Zulke patsers horen gewoon niet thuis in de politiek’ (Steven Samyn in DM)
2012 10 03 ‘Yüksel erkent inschattingsfout’ (DS)
2012 10 03 ‘Probeerde CD&V lijsttrekker vrederechter te beïnvloeden ?’ (VRTDeRedactie)
2005 03 14 ‘Meerderheid berispt Lizin’ (DS)
2005 03 14 ‘Stefaan De Clerck overleefde brief-rel’ (DS)
2012 07 04 ‘DNA staal afstaan bij de geboorte” (DS)
2012 07 03 ‘Tony Van Parys stopt met politiek’ (DS)
2012 06 29 ‘Senaatscommissie hoort HRJ over zaak Van Uytsel’ (HLN)
2012 06 28 ‘Tony Van Parys lid van de HRJ’ (DM)
2012 06 28 Verslag zitting Senaat verkiezing HRJ
2012 06 28 ‘HRJ: geen blunders van magistraten in zaak Ronald Janssen’ (Knack)
2012 02 14 ‘De HRJ en de Wet van Parkinson’ (J. Nolf in Opinie VRT De Redactie)
2009 05 13 Voorstel van wetswijziging art. 259 bis Ger.W. opgesteld door studiedienst OVB
2012 07 03 ‘Le domicile et bureaux de N. Sarkozy perquisitionnés (Affaire Bettencourt dans Le Monde)
A quote a day, keeps the doctor away :
“Door de magistratuur ‘neoliberaal-meritocratisch’ (cf. Paul Verhaeghe) te benaderen, lijken haar meest berekende en narcistische leden het bovendien ver te zullen schoppen, spijts doorgedreven selectie-inspanningen: de ‘gave’ der manipulatie en het rücksichtlos uit de weg ruimen van obstakels verwart men in de geëigende gremiën al vlug met motivatietalent resp. besluitvaardigheid. Uiteenlopend onderzoek suggereert overigens dat narcisten garen spinnen in een organisatie waar efficiëntie en flexibiliteit de ordewoorden zijn en de link tussen narcisme en assholehood is ook James niet ontgaan. Het gezagsdepartement bij uitstek verdient daarom bij tijd en wijl, en in de mate van het mogelijke, op dergelijke types te worden gescreend, liefst reeds voor hun benoeming. Vermits elke poging om hen compleet uit de weg te ruimen gedoemd is te mislukken, dan wel zou ontaarden in tirannie, stelt de wederom lucide James dat assholes een levensfeit uitmaken. Wie in vrede wil zijn met zichzelf, moet inderdaad soms het onaanvaardbare aanvaarden en de menselijke conditie onderkennen. De vraag ‘Am I an asshole?’ ....
Bart Nelissen in o.a. De Juristenkrant van 13 02 2013 onder de titel ‘Asshole Management’
“Pour prendre un exemple du ridicule qui s'attache à certaines situations, le CSM a convoqué et entendu Philippe Courroye procureur de la République à Nanterre à des fins peut-être disciplinaires mais on a recueilli l'avis du procureur général de Versailles qui porte pourtant une responsabilité considérable dans ces errements au point qu'on a pu s'interroger sur le point de savoir qui était le vrai chef de l'autre.
Il y a des absurdités évitables. Certes on n'abolira pas, comme par magie, les catastrophes professionnelles résultant de choix politiques peu clairvoyants mais il ne sera pas impossible de limiter les scandales de l'impéritie et les hontes de la servilité.”
Blog ‘Justice au singulier’ van ere-advocaat-generaal Philippe Bilger 05 07 2012 (iink hier).
Poem of the day:
“Wij Belgen blijven burgers met een barbecue, en de vraag jeukt: wat zouden wij doen als wij moesten kiezen tussen onze burgerrechten en onze biefstuk ?”
Erwin Mortier, ‘Wat voorbij is begint pas. Lichtzinnige meditaties over het schrijven’ (De Bezige Bij 2010)
justitie in 6 woorden
25 september 2013
Recht op verontwaardiging werd verdomde plicht: 6 woorden.
